Στο νοτιότερο άκρο της Πελοποννήσου δεσπόζει ένας τόπος ιδιόμορφος και άκρως γοητευτικός στα μάτια του επισκέπτη: η χερσόνησος της Μάνης. Πρόκειται για ιδιαίτερη γεωγραφική ενότητα, με την κορυφογραμμή του Ταϋγέτου και την άμεση πρόσβαση στη θάλασσα να διαμορφώνουν και να οριοθετούν το φυσικό της τοπίο. Το βορειοδυτικό της Μεσσηνιακό τμήμα, η Έξω Μάνη, κατάφυτο με ελαιώνες και με πυκνά δάση στα ορεινά, έρχεται σε έντονη αντίθεση με τη βραχώδη και τραχιά γη του λακωνικού νότου (Μέσα και Κάτω Μάνη). Το πλήθος των μανιάτικων οικισμών καταδεικνύει την περίεργη έλξη που άσκησε αυτή η στερημένη από φυσικούς πόρους περιοχή, λειτουργώντας πάντοτε ως ασφαλές καταφύγιο και ορμητήριο για τους κατοίκους της. Η χερσόνησος κατοικείται αδιάλειπτα από τους προϊστορικούς χρόνους, η σημερινή όμως φυσιογνωμία της καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την πληθώρα βυζαντινών και μεταβυζαντινών εκκλησιών και από την οικιστική δομή και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της περιοχής, όπως αυτά διαμορφώθηκαν από τον 17ο αιώνα και εξής. Ο επισκέπτης, περιδιαβαίνοντας τα παλιά λιθόστρωτα καλντερίμια της υπαίθρου και των οικισμών της Μάνης πραγματοποιεί ένα ταξίδι στον τόπο και τον χρόνο, στα χνάρια μιας κοινωνίας με έντονα πολεμικό χαρακτήρα, οργανωμένης για αιώνες με βάση το γένος, έτσι ώστε να αντεπεξέλθει στις πιέσεις της οθωμανικής εξουσίας.
Η Καστάνια, καλά προφυλαγμένη σε μία κοιλάδα των νοτιοδυτικών προβούνων του Ταϋγέτου, είναι ένα από τα σημαντικότερα χωριά της Μάνης, που διατηρεί ευδιάκριτο ακόμα τον μεσαιωνικό του χαρακτήρα. Οι δεκάδες βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες του οικισμού, οι πύργοι, τα πυργόσπιτα, τα στενά σοκάκια και τα μικρά λιθόκτιστα σπίτια, σε συνδυασμό με τα αλώνια και τους νερόμυλους που ακόμη σώζονται στην είσοδό του, προσφέρουν τη δική τους μαρτυρία και βοηθούν τους σημερινούς επισκέπτες να φανταστούν πώς θα ήταν ένα ακμαίο μεσαιωνικό χωριό. Η κομβική θέση της Καστάνιας, στην απαρχή των ορεινών μονοπατιών που διέσχιζαν κάποτε τον Ταΰγετο, διασφάλιζε την σύνδεση του οικισμού με τα σημαντικότερα διοικητικά κέντρα του Μοριά, τον Μυστρά και τη Μονεμβασία. Στο εσωτερικό των εκκλησιών της Καστάνιας σώζονται εξαιρετικής ποιότητας τοιχογραφίες, από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα της παλαιολόγειας τέχνης στην Πελοπόννησο. Το ορεινό χωριό Μηλιά αποτελείται από τρεις γραφικούς οικισμούς, τη Χώρα, τα Ξανθιάνικα και τα Φαγκριάνικα. Ενδείξεις για τη μεσαιωνική ιστορία της θέσης παρέχουν δύο βυζαντινές εκκλησίες του 13ου και 15ου αιώνα. Νοτιότερα, η ύπαρξη βυζαντινών μνημείων μέσα στον οικισμό της Πλάτσας, αλλά και στην περιοχή γύρω από αυτόν μαρτυρά κατοίκηση της περιοχής ήδη από τους μεσοβυζαντινούς χρόνους. Η παρουσία, επίσης, τριών εκκλησιών στην θέση «Κούμανη» στο χωριό Νομιτσί τεκμηριώνει οργανωμένη κοινότητα κατά τη μεσαιωνική περίοδο. Τα δύο σημαντικότερα μνημεία, Άγιοι Ανάργυροι (10ος αι.) και Μεταμόρφωση του Σωτήρος (12ος αι.) βρίσκονται στον κύριο οδικό άξονα που από την αρχαιότητα συνέδεε την Έξω με τη Μέσα Μάνη. Ο οικισμός Θαλάμες ταυτίστηκε με τις αρχαίες Θαλάμες, πόλη λακωνική με περίφημο ιερό και ονειρομαντείο της Ινούς-Πασιφάης, πόλος έλξης ακόμα και για τους εφόρους της Σπάρτης. Οι Θαλάμες αργότερα προσχώρησαν στο Κοινό των Ελευθερολακώνων. Λίγα γλυπτά κι επιγραφές της πρώιμης βυζαντινής περιόδου και δύο ναοί του 13ου αιώνα μαρτυρούν τη συνέχιση της ζωής στα χρόνια του Βυζαντίου. Ο οικισμός της Λαγκάδας, τυπικό δείγμα παραδοσιακού οικισμού της Μάνης, αποτελεί με τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά του μνημεία, αξιόλογο τουριστικό πόλο έλξης.
